Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın, blog sitesinde TCMB ekonomistleri Fazilet Çavuşoğlu, Cihan Fırat ve Erinç Menekşe imzasını taşıyan, “Mevduat Tercihleri ve Kur Korumalı Mevduat Gelişmeleri” başlıklı yazıda yabancı para tutarındaki mevduattaki artış ve KKM’deki düşüşler değerlendirildi.
Ekonomistler son 2 ayda KKM bakiyesinden 14 milyar dolarlık bir çözülme görüldüğünü not etti. Bu çözülmeye rağmen yabancı para cinsinden mevduatın sadece 3,3 milyar ABD doları tutarında artış göserdiği kaydedildi. Başka bir ifadeyle KKM’den çözülen bakiyenin sadece yüzde 23’ü döviz mevduatına kaydı.
Yabancı paradaki toplam mevduatın marttan beri hızla düştüğü ve toplam tutarın 210 milyar ABD dolarından 190 milyar ABD dolarına kadar gerilediği aktarıldı. Mevduatlarda TL payındaki artışın yavaşlama emareleri gösterse bile yükselmeye devam ettiği ifade edildi.
Ele alınan metinde şu ifadelere yer verildi:
Temmuz ve ağustos aylarında TL payındaki artış gerçek kişiler için yavaşlamakla birlikte devam ediyor. TL payı tarihsel ortalamalara (yüzde 60) yaklaştıkça bu eğilimin yavaşlaması beklenen bir durum. Öte yandan, tarihsel ortalamaların (yüzde 49) üzerine çıkan tüzel kişi TL payı istikrarlı bir patika izliyor.
TL tercihlerinin güçlenerek devam ettiği bir ortamda, YP mevduattaki artışın arkasındaki nedenlerden biri yaz aylarında cari fazla verilmesi olabilir. Ekonominin cari fazla verdiği yaz aylarında şirketler döviz tevdiat hesaplarını mevsimsel olarak artırabiliyorlar. YP mevduat hesaplarındaki artışı sürükleyen bir diğer önemli faktör ise atılan politika adımlarıyla hızlanarak devam eden KKM’den çıkış süreci.
Nisan 2024’ten itibaren yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin TL varlıklara olan artan talebi ve iyileşen rezervlerle birlikte, TCMB’nin KKM arz ve talebini azaltmaya yönelik attığı adımlar sonucunda KKM hesaplarında azalış hız kazandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından KKM hesaplarına yönelik yapılan vergi düzenlemeleri de bu süreci destekledi. Bu düzenlemelerin etkisiyle KKM bakiyesindeki azalmanın teşvik edilmesiyle KKM yenilemelerinin azalması, vade bitiminde TL ve YP’ye geçişleri arttırdı. YP ve TL’ye geçişlerdeki bu gelişme TCMB beklentileri ve düzenlemelerin amaçları ile uyumlu. Son iki ayda KKM bakiyesi 14 milyar ABD dolarının üzerinde azalırken vade dönüşünde döviz veya altın olarak tercih edilen miktar yaklaşık 4,7 milyar ABD doları oldu.
Son iki ayda KKM’de 14 milyar ABD doları çözülmeye karşın YP mevduat yalnızca 3,3 milyar ABD doları arttı. KKM ve YP mevduatın toplamını incelediğimizde, düşüş eğiliminin devam ettiğini görüyoruz. Nitekim, son iki aylık dönemde toplam mevduat içinde TL mevduat payı yüzde 48,4’ten yüzde 51,8’e yükseldi. YP mevduattan TL mevduata hızlı bir geçişin ardından, KKM’den çıkışın hızlanması ile birlikte YP mevduat bakiyesi dengelenmektedir. İlerleyen dönemde enflasyonda yaşanacak olan düşüş TL mevduat payındaki artışı destekleyecektir.
