Yeni MB Başkanı adayı Hafize Gaye Erkan’ın bilinmeyenleri

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ekonomi yönetiminin kaptan köşküne Mehmet Şimşek’i atamasının ardından gözler Merkez Bankası Başkanı’nın kim olacağına çevrildi. Bu makam için öne çıkan en güçlü isim ise Dr. Hafize Gaye Erkan.

Dünya Gazetesi’nden Kerim Ülker, aynı zamanda gazetenin yazarlarından olan Dr. Hafize Gaye Erkan ile ilgili bilinmeyenleri kaleme aldı. Ülker’in yazısı şöyle:

“Merkez Bankası’nın en genç başkanı olması beklenen Erkan’ın görevi kabul etmesi aslında, uzun süredir beklenen küresel ekonomiyle barışık bir modelin de kabul edilmesi anlamına geliyor. Yakın zamanda uluslararası piyasalara değen kadının eli, bir anlamda Türkiye’ye de dokunmuş oluyor. ABD’de Jannet Yellen, IMF’de Kristalina Georgieva, Avrupa İmar ve Kal­kınma Bankası Başkanı Odile RenaudBasso, Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde gibi isimlere ‘Müthiş Türk Kızı’ olarak anılan Gaye Erkan da eklenecek. İlk kez ABD’de First Republic Bank’ta görev almaya başladığında tanıştığım ve haberini yazma şansı bulduğum Erkan’ı, diğerlerinden ayıran aslında sadece kadın olması değil. Onun genç yaşına sığdırdığı inanılması zor başarılardı. O dönem kariyerinde başardıklarını görünce kendisine ilk sorum şu olmuştu: “Peki hayaliniz nedir?”. Ne yalan söyleyeyim, 10 yıl önce verdiği yanıt o zaman düşündürücü gelmemişti: “Tek hayalim, ülkeme hizmet etmek…” Şimdi ne demek istediğini daha iyi anladım aslında.

Elazığlı makine mühendisi bir baba ve matematik öğretmeni annenin tek çocuğu olarak dünyaya gelen Hafize Gaye Erkan, İstanbul Erkek Lisesi’ni ikincilikle, Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünü de rekor puanla birincilikle bitirdi. Stanford, Princeton başta olmak üzere 9 üniversiteden burs teklifi alan Erkan, tercihini o dönem Princeton’dan yana kullandı. Princeton’da finans mühendisliğinde doktora yapmayı tercih eden Erkan, ardından Harvard Business School’un İleri Yönetim Programı ve Stanford Graduate School of Business Liderlik Yönetici Programı’nı tamamladı.

Goldman Sachs’ta başladı

Dünyaca ünlü finans kuru­luşlarından peş peşe iş teklifi alan Erkan’ı ilk tercihi Goldman Sachs oldu. 2009 yılında ABD yönetiminin el koyduğu First Republic Bank’ın Kıdemli Başkan Yardımcısı görevinin yanı sıra Yatırım Bölümü Başkanı ve Risk Yönetimi Eş Başkanı koltuklarını alarak dümene geçen Erkan, göreve geldiğinde Federal Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (FDIC) tarafından yönetilen bankanın aktifleri sadece 2025 milyar dolar civarındaydı. Kısa sürede bankanın stratejisine dokunan Erkan, ardından Haziran 2021’de First Republic Bankası’nın Başkanı, eş CEO’su ve Yönetim Kurulu Üyesi oldu. ABD’deki finans kuruluşları arasında en genç CEO olmayı başardı. Bankada o kadar çok seviliyordu ki Hafize Gaye Erkan bursu oluşturuldu. Bu bursun özelliği ise, yeterli hizmet alamayan gelecek vaat eden genç kadınlara STEM eğitimi (Bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik), liderlik ve kariyer yollarını desteklemekti. Bu arada 185 yıllık geçmişi olan dünyanın en fazla tanınan mücevher ve tasarım şirketlerinden biri olan Tiffany & Co’nun Yönetim Kurulu Üyeliği’ni yaptı, satış sürecini yönetti. Aralık 2021’de ise ani bir kararla görevinden istifa etti.

EşCEO’luktan 6 ay sonra istifa etti

First Republic Bank’ta CEO’luğu beklenen, eş CEO’luk görevini ise sadece 6 ay yapan Erkan’ın bu kararının altında ise aslında ilginç bir hikaye vardı. İstifa haberinin ardın­dan ABD’nin en önemli kredi kuruluşlarından Glencore’a CEO ve Marsh’ın Yönetim Kurulu Üyesi olduğu haberinin gelmesi dikkat çekiciydi. İstifa haberini duyuran ise Bloomberg International ol­du. 12 dakikalık yayını tekrar tekrar izlediğimde ise sonucun ani bir karar olmadığını sezinledim. Çünkü ilk soruda, “Daha birkaç ay önce eş CEO olarak atandığın First Republic’den ayrılman çok ani geldi. Nedenlerini anlatır mısın?” yanıtı, “Aslında çok uzun zamandır bu düşüncedeydim. Ayrılma zamanının doğru olduğuna karar verdim” oldu.

First Republic ile kontratı sürdüğü için konuşmamayı tercih eden Erkan, banka yönetimine uyarılarda bulunmayı unutmuyordu: “Fed faiz artırmaya başlarsa, şirketlerin likidite ve finansmanı bilançoda artırması gerekecek. Bir fırtınanın içine doğru sürükleniyoruz. Çoğu şirket, bu fırtınayı göğüsleyemeyecek, pek çok şirket zarar görecek” diyerek bankalara yaklaşan durum öncesinde fonlama ve finansmanın ihtiyacını vurguladı.

“Kriz yaklaşıyor” diye uyardı, dinletemedi

Bankanın sorun yaşadığı Mart 2023’te de dünyaca ün­lü Financial Times, bankanın batış öyküsünde bir detaydan bahsediyordu. Gazeteye göre Erkan, yönetim kurulu toplantısında yöneticilerle ağır bir kavga etmişti. Haberde, yönetim ile Erkan arasın­da Aralık 2021 öncesinde gerilim yaşandığı, Erkan’ın bir fırtınanın yaklaşmakta olduğunu, faizler artmadan evvel başka bir strateji sundu ve hazırlıklı olmak gerektiğini ısrar ettiği vurgulanıyordu. Ancak bankanın kurucusu CEO Jim Herbert ve yakın dostlarının olduğu yönetim kurulu, bir sorunun olmayacağını ısrarla savunuyordu. Erkan, yönetimi ikna edemeyince yani oyunu değiştiremeyince görevden ayrılmaya karar verdi ve Aralık 2021’de de görevi bıraktı. Zira yönetim kurulu Gaye Erkan’a görev veriyor ancak karar almasına tam yetki ile izin vermiyordu. CoCEO’luk görevinin sakıncası da buydu. Görevden istifa ettikten bir yıl sonra Erkan’ın işaret ettiği tehlike göründü. Mart 2022’de ABD Merkez Bankası Fed faizleri artırmaya başladı ve First Republic Bank tarihinin en kötü durumuna geldi. Aktifleri ve pasif­leri dengeleyemeyen banka, geçen ay iflas etti. Bankayı JP Morgan devraldı. Milyarlarca dolar kaybeden First Republic bir anlamda raporları, öngörüleri yok saydı, matematik yerine tarihi seçti, tarih oldu… Benim asıl ilgimi çeken Financial Times’ın da anlattığı eş dost atamalarının yapıldığı First Republic Bank’ta Erkan dışında bir bankacının olmamasıydı. O dönem dünyanın en büyük ekonomi yayınlarından Wall Street Journal , sessizliğe bürünen Erkan’ın nasıl mücadele ettiğini, neden istifa kararını aldığını aslında fark etmişti. Bankanın kurucusu ve CEO’su Herbert’ın oğluna bankadaki bir kredi birimini denetlemesi için 3.5 milyon dolar vermesi, kayınbiraderine ait bir şir­kete danışmanlık hizmeti için 2.3 milyon dolar ödemesi, aile üyelerine ödemelerin sür­mesi profesyonel yönetimde rahatsızlığa neden olmuştu. Tıpkı ilk batan banka olan Silicon Valley’de olduğu gibi.

Peşinden profesyonel yönetim de ayrıldı

Gaye Erkan’ı ve First Republic Bank’ı yakından takip eden biri olarak bankanın geçmişte yaptığı açıklamalara göz atma gereği duydum. Erkan’ın stratejisi bankanın çeşitlendirilmesi üzerineydi. Sadece emir veren bir yönetici olmak yerine, müşterileriyle diyalog içinde olan bir yönetici olarak tanınıyor. Erkan’ın dengeleme stratejisinin kabul görmemesinin ardından istifası bir dalga başlatmıştı. Erkan’ın ardından banka COO’su, mevduat, dijital bankacılık, veri ve strateji birimlerinin yöneticileri tepki gösterip birer birer ayrılmıştı. Erkan ve diğer yöneticilerin peş peşe ayrılması sonrası, bankanın hisseleri düşmeye başladı. Faizlerin artması ise çöküşün hızlanmasını sağladı. Gaye Erkan göreve başladığında bankanın varlığı 2530 milyar dolar civarındayken, görevini başarıyla sürdürdüğü Aralık 2021 yılına kadar 250 milyar dolara yaklaştı. Yani 10 yılda bankanın büyüklüğü 10 kat artmıştı. First Republic Bank’ı devralan JP Morgan’ın Gaye Er­kan’ı tekrar bankaya çekmek için iş teklifi bulunması ABD medyasında gözden kaçan ayrıntılardı.

Sigorta devinin yönetimine girdi

ABD’de ekonomi çevrelerinde ‘Müthiş Türk kızı’ olarak anılan Erkan’ın son durağı ise risk, strateji ve insan alanlarında dünyanın önde gelen profesyonel hizmetler firması olan 85 binden fazla çalışanı bulunan Marsh oldu. Erkan, sigorta devinin yönetim kuruluna atandı. Hatta geçtiğimiz hafta yenilenen yönetimde yine üyelik görevini üstlendi. Son birkaç aydır adını yazamayacağım biri İsviçreli diğeri İspanyol iki bankanın ABD CEO’luğu için Erkan’ı ikna etmeye çalıştığını da biliyorum.

Gaye Erkan ile uzun zamandır görüşüyorum, başarılı performansını yakından takip ediyorum. Yıllar önce batmış bir finans kuruluşunu alıp ABD’nin 14’üncü bankası haline getirmesi piyasalarda, “Sihirli dokunuş” olarak görüldü.

Deprem için 1 milyon dolarlık yardım topladı

Depremde yaşanan felakete ‘nasıl destek olabilirim’ diye düşünmüştü. Deprem için yardım kampanyası düzenledi. Müşterilerini bu yardıma davet etti. Aralarında Jennifer Lopez, Estee Lauder’in sahibi Lauder ailesi, KKR fonunun başkanı gibi birçok ismi bu kampanya için harekete geçirdi. Uçaklarla giyim ve yardım gelmesini sağladı. Bunları hep sessizce yürütmüştü. Sorduğumda ise sadece “Elimden gelen başka ne var?” diye de ısrarla sormuştu.

Deprem sonrası başladı­ğı kampanyayı 1 milyon dolara ulaştırdı. Hatay’da bir eğitim kurumunu depremzede çocukların geleceği için kullanmak istiyor. Değişim prog­ramlarıyla öğrencilerin ABD ve Avrupa’dan ünlü hocalar­dan ders almasını için de çabalıyor. Başaracağından da eminim.

10 yıl önce Elazığlı Gaye Erkan’la ilk sohbetimiz geldi aklıma. O dönem başardıklarını görünce kendisine ilk sorum olan “Hayaliniz nedir”e verdiği “Tek hayalim, ülkeme hizmet etmek…” yanıtı şimdilerde gerçekleşmek üzere.

ABD’deki en genç banka CEO’su oldu

2018’de San Francisco Business Times’ın yaptığı araştırmaya göre, Amerika’nın en büyük 100 bankasında başkan veya CEO unvanına sahip 40 yaşın altındaki tek kadın seçildi, Crain New York Business’ın “40 Yaş Altı 40” listesine girdi.

2019 Crain’s Bankacılık ve Finans Alanında Önemli Kadınlar listesine ve American Banker’s Women to Watch listesine seçildi.

 Princeton Üniversitesi Yöneylem Araştırması ve Finans Mühendisliği Bölümü Danışma Konseyi’nde görev yapıyor.

 Genç Başkanlar Organizasyonu, Dış İlişkiler Konseyi ve Uluslararası Kadın Forumu üyesi.

 Partnership for New York City Yönetim Kurulu’nda görev yapıyor ve Ulusal Kız Okulları Koalisyonu’nun aktif destekçisi.

spot_img

SON YAZILAR

BUNLAR DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR